artykuły kultura książki

Ludzie z Placu Słońca

Julia Wollner

Słońce kojarzy nam się z prawdą i dostrzeganiem szczegółu. W jego ostrym świetle umyka jednak wiele ważnych elementów nie pasujących do idyllicznego obrazu, jaki wolą widzieć nasze oczy. Na szczęście, dalekie od rzeczywistości arkadyjskie wizje burzy czasem słowo zaangażowanego reportera.

Śródziemnorze, jak mało który rejon naszej planety, więzimy w klatce stereotypów. Przypisujemy cechy, których nie ma; wyolbrzymiamy te, które pasują do obrazu krainy niczym niezmąconej szczęśliwości. Winą za to najprościej obarczyć słońce, nazbyt łatwo kojarzone z wakacyjnym odpoczynkiem i beztroską. A przecież w jego promieniach, tak samo, jak wszędzie indziej, rozgrywają się dramaty, ludzie zaś popełniają błędy.

Aleksandra Lipczak, laureatka czwartej edycji Konkursu Stypendialnego im. Ryszarda Kapuścińskiego, skrupulatnie dekonstruuje mit raju, za jaki uważana jest Hiszpania. W swoim wnikliwym studium tamtejszego społeczeństwa opowiada o wszystkich chorobach, które je dotknęły: od bezrobocia po nadmiar turystów, od trudności z asymilacją migrantów po nadal odczuwalne skutki wieloletniej dyktatury. Robi to bez cienia moralizowania, ale i bez lukru – na próżno szukać w książce pocieszenia, sztucznie rozdmuchanej nadziei, choćby migawki tych słodkich obrazków, które fundują nam agencje podróży. Zamiast nich mamy pragmatyczną i pozbawioną złudzeń opowieść o tym, jak Arkadia zamienia się w państwo pogrążone w kryzysie; o tym, jak zachłyśnięcie się sukcesem prowadzi do ruiny, a wiara w to, że wolno nam wszystko, może pęknąć jak bajka mydlana. Opowieść o upadku, jakich wiele już było na kartach historii, a przecież ciągle potrzebną i ważną, skoro człowiek wydaje się nie wyciągać odpowiednich wniosków.

 

Ludzie z Placu Słońca to reportaż, który warto potraktować jak lekcję: historii, geografii, spotkań z ludźmi. Lekcję uważnego patrzenia na szczegóły, które potrafią skutecznie chować się nawet – a może szczególnie – w jasnym śródziemnomorskim świetle.

Aleksandra Lipczak, Ludzie z Placu Słońca, Dowody na Istnienie, Warszawa 2017

 

UWAGA! Weź udział w naszym konkursie i wygraj egzemplarz Ludzi z Placu Słońca!