Z wizytą w Bet Sze’an – 5 ciekawostek o antycznym mieście
Julia WollnerBet Sze'an, po angielsku Beit She'an, jest miastem położonym w północnej części Izraela; najprawdopodobniej jednym z najstarszych na Bliskim Wschodzie. Broniło ono dostępu do Morza Śródziemnego, Galilei i Jerozolimy, zaś jego nazwa znaczy mniej więcej tyle, co "Dom Spokoju". Oto pięć ciekawych powodów, aby poznać je bliżej.
(redaktorka naczelna "Lente") Miłośniczka antycznego Rzymu, zapachu neroli i dramatów Pirandella, z drugim domem w Andaluzji. Doktor italianistyki, żona Izraelczyka, publicystka, kawoszka i niedoszła archeolożka. www.julia-wollner.com
Wiele nazw izraelskich miast zaczyna się od słowa “Beit” lub “Bet”, oznaczającego dom – weźmy choćby Bet Szemesz (“Dom Słońca”), Beit Arie (“Dom Lwa”), Beit Dagan (“Dom Zboża”) czy najsłynniejsze Bet Lehem, znane nam jak Betlejem (“Dom Chleba”). Podobnie rzecz ma się z jednym z najstarszych i najważniejszych ośrodków miejskich na całym Bliskim Wschodzie – słynnym Bet Sze’an, zwanym izraelskimi Pompejami.
- Nazwa
To ważne strategicznie miasto, będące też od wieków istotnym ośrodkiem handlowym, bywa nazywane “Domem Spokoju”, jak również “Domem Słońca”. Toponim wywodzi się od imienia pogańskiego bóstwa Szeana lub Szana. W źródłach, a konkretnie w tekstach egipskich, pojawia się już w XIX wieku p.n.e.; wiadomo przy tym, że okolice te były zamieszkane od V tysiąclecia przed naszą erą.
Bóg pokoju i światła nie jest jedynym opiekunem okolicy; według legend przekazywanych przez Greków, założycielem miasta był sam Dionizos i opiekunka jego dzieci, Nysa. W okresie hellenistycznym stacjonowała tu scytyjska armia, więc ośrodek zyskał miano Scytopolis.
- Historia
Największą atrakcją Bet Sze’an jest bez wątpienia wielki park archeologiczny, gdzie podziwiać można zabytki z czasów kananejskich, egipskich i, przede wszystkim, rzymskich. Rzymska metropolia w Bet Sze’an liczyła sobie minimum 30.000 mieszkańców – dziś możemy niemal cofnąć się w czasie, podziwiając tutejsze ulice z imponującą kolumnadą, monumentalne bramy, ołtarze, wspaniałą agorę i ruiny świątyni boga wina. Czekają na nas także pozostałości amfiteatru, kompleks publicznych łaźni oraz wiekowa synagoga, jak również ruiny Klasztoru Najświętszej Maryi Panny z VI w. n.e., gdzie odkryto słynną mozaikę przedstawiającą kalendarz.
- Nowoczesne akcenty
Antyczne ruiny tego śródziemnomorskiego miasta przyciągają amatorów pięknej scenerii oraz całkiem nowoczesnych podróży w czasie. Warto wiedzieć, że na początku lat ’70 ubiegłego wieku kręcono tu część scen słynnego filmu Jesus Christ Superstar z muzyką Andrew Lloyd Webbera. Dziś tysiące turystów odwiedza park archeologiczny w godzinach wieczornych, by podziwiać niezwykłe pokazy typu “światło i dźwięk”.
- Piękna okolica
W północno-wschodniej części miasta znajduje się kanion rzeki Charod, słynący ze ścieżek spacerowych. Można z nich podziwiać m.in. stare tureckie mosty. W Parku Narodowym Gan ha-Szelosza dostępne są naturalne baseny kąpielowe, połączone trzema rzędami wodospadów, jak również zacienione punkty piknikowe.
- Symbolika domu
Jednym z symboli miasta Bet Sze’an jest daktylowiec właściwy – roślina charakterystyczna dla tej okolicy, ale mająca także znaczenie metaforyczne. Z liści palmy daktylowej Żydzi budowali szałasy w czasie swojej 40-letniej tułaczki po pustyni; także obecnie używa się ich do krycia dachów. Symbolem “Domu Spokoju” jest więc dar natury, który pozwala tworzyć choćby prowizoryczne schronienie.
