artykuły kultura książki

Umberto Eco, Po drugiej stronie lustra

Julia Wollner

W zbiorze tekstów z lat 1972-1985, brawurowo przełożonych przez Joannę Wajs, Eco po raz kolejny przygląda się historii znaku, analizując rozmaite zjawiska zarówno kultury masowej, jak i wysokiej. Wychodzi od semiotyki wizualności, kończy na rozważaniach poświęconych popularnym serialom. Oto znakomity, erudycyjny popis, który udowadnia, że akademicka argumentacja może skrzyć się humorem i zachwycać błyskotliwością.

Po drugiej stronie lustra to prawdziwy kalejdoskop tematyczny. Wybitny semiolog pisze o wielu kwestiach pozornie ze sobą niezwiązanych, wśród których znajdziemy refleksje na temat kiczu zapoczątkowane przez wizytę na wystawie obrazów Francesca Hayeza, rozważania na temat literatury fantastycznej, analizę listów Pliniusza Młodszego czy przemyślenia odnośnie do sztuki nazistowskiej. Jak w wielu innych swoich publikacjach, Eco miesza konwencje i rejestry, przeplatając dyskurs naukowy na temat istoty semiotyki fragmentami o charakterze felietonów. Wątkom, które podejmuje, można by poświęcić wielotomowe studia – zamiast tego autor decyduje się zasugerować czytelnikowi rozmaite punkty widzenia i, tym samym, uzmysłowić złożoność nauki o znakach.


W przyszłym miesiącu miną 3 lata od śmierci włoskiego filozofa, który poświęcił życie na przekonywanie nas, że kultura jest zwierciadłem świata, choć zwierciadłem zniekształcającym, bo pokazującym jedynie pewną interpretację rzeczywistości. Wpatrywanie się weń w towarzystwie jego opowieści to niezwykła intelektualna przygoda najwyższej próby.

Umberto Eco, Po drugiej stronie lustra i inne eseje. Znak, reprezentacja, iluzja, obraz, tłumaczyła Joanna Wajs, Wyd. W.A.B., Warszawa 2012