artykuły kultura sztuki piękne

Vucciria Renata Guttusa

Beata Zatońska

Historyk i krytyk sztuki Cesare Brandi napisał, że sycylijskość Renata Guttusa nie ma nic wspólnego z folklorem. To raczej sekretna więź, łącząca syna z matką, pępowina, która na jego obrazach scala śródziemnomorskie mity i arabskie bazary.

Po mocnych wrażeniach smakowo-zapachowych, jakie stają się naszym udziałem na palermitańskich bazarach, przychodzi pora na sztukę. Przy piazza Marina, w Palazzo Chiaramonte zwanym Steri, oglądać można monumentalny, zachwycający obraz Renata Guttusa pt. Vucciria – najsłynniejsze dzieło tego pochodzącego z Sycylii malarza, poświęcone właśnie głośnemu targowisku.

Obraz Vucciria powstał w latach '70, kiedy artysta mieszkał w Lombardii, jednak palermitańskie targowisko fascynowało go od dawna. Po raz pierwszy zachwycił się nim w latach '30, gdy przybył do Palermo na studia z rodzinnej Bagherii
Obraz Vucciria powstał w latach ’70, kiedy artysta mieszkał w Lombardii, jednak palermitańskie targowisko fascynowało go od dawna. Po raz pierwszy zachwycił się nim w latach ’30, gdy przybył do Palermo na studia z rodzinnej Bagherii

Ukończona w 1974 r. praca to olej na płótnie – i to płótnie ogromnym, bo o wymiarach 3 na 3 metry. Patrząc na nie, przenosimy się na zatłoczoną uliczkę Vuccirii. Klienci przechodzają się między stoiskami. Po prawej rzeźnik tnie mięso, tuża za nim swą klientkę obsługuje sprzedawca serów. W głębi widzimy piętrzące się owoce. Sprzedawca ryb stoi nad ladą, na której ułożył pociętego miecznika. Vucciria Guttusa pulsuje życiem.

 

Renato Guttuso w 1960 roku
Renato Guttuso w 1960 roku

 

Renato Guttuso (1911–1987) uważany jest za przedstawiciela włoskiego neorealizmu i ekspresjonizmu. Miał lewicowe poglądy; należał do Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Włoch, a o jego politycznym zaangażowaniu zdecydowało podobno otrzymanie reprodukcji obrazu Guernica Pabla Picassa. Związany był z mediolańską grupą artystów zwaną Corrente.

Obrazy Guttusa osiągają wysokie ceny na aukcjach. Powyżej Człowiek jedzący spaghetti sprzedany za ponad 145.000 euro przez dom Christie's
Obrazy Guttusa osiągają wysokie ceny na aukcjach. Powyżej Człowiek jedzący spaghetti sprzedany za ponad 145.000 euro przez dom Christie’s

Uprawiał między innymi sztukę zaangażowaną – chętnie malował robotników, proletariat, zwykłych ludzi zajętych swoimi sprawami. Postaci na jego obrazach wydają się posągowe, a zarazem pełne ekspresji.

Guttusa określa się mianem świetnego kolorysty. Niezwykłe wrażanie robią jego martwe natury, np. eksplodujące czerwienią arbuzy (na zdjęciu obraz z 1986 roku z kolekcji Galleria d’Arte Maggiore w Bolonii). Podobno, kiedy malował Vuccirię, kazał przysłać sobie warzywa i owoce z Palermo, aby dokładnie odwzorować ich barwę i kształt; od miejscowego rzeźnika w Varese wypożyczył też wielki kawał mięsa, który "pozował" mu podczas malowania
Guttusa określa się mianem świetnego kolorysty. Niezwykłe wrażanie robią jego martwe natury, np. eksplodujące czerwienią arbuzy (na zdjęciu obraz z 1986 roku z kolekcji Galleria d’Arte Maggiore w Bolonii). Podobno, kiedy malował Vuccirię, kazał przysłać sobie warzywa i owoce z Palermo, aby dokładnie odwzorować ich barwę i kształt; od miejscowego rzeźnika w Varese wypożyczył też wielki kawał mięsa, który “pozował” mu podczas malowania

 

Ze względu na polityczne zaangażowanie artysty chętnie pokazywano jego obrazy w krajach tzw. demokracji ludowej, także w Polsce. W 1956 r. w warszawskiej Zachęcie zorganizowano wystawę 46 dzieł Guttusa. Krytyk filmowy Konrad Eberhardt pisał potem, że widzi w nich poetyckość w podnoszeniu konkretów, scen zwykłych, wydarzeń codziennych do rangi symbolu, w tej tendencji do wielkich przenośni, jakie potrafią odkrywać współcześni realiści włoscy w kręgu otaczającej ich rzeczywistości. (www.zacheta.art.pl). Dziś jego obrazy znajdują się między innymi w kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie.