António Lobo Antunes, Podręcznik dla inkwizytorów. Lektura na nasze czasy

António Lobo Antunes kreśli zatrważający portret dyktatury.

Julia Wollner

(redaktorka naczelna "Lente") Miłośniczka antycznego Rzymu, zapachu neroli i dramatów Pirandella, z drugim domem w Andaluzji. Od kilkunastu lat zajmuje się popularyzacją kultury śródziemnomorskiej. Jest doktorką italianistyki, żoną Izraelczyka, kawoszką i niedoszłą archeolożką. www.julia-wollner.com

Podręcznik dla inkwizytorów, opublikowany niedawno przez Noir sur Blanc, to kolejna po Chwale Portugalii perła z portfolio wielkiego portugalskiego autora i translatorski majstersztyk Wojciecha Charchalisa.

Książka opowiada historię życia Francisca – wysokiego rangą urzędnika państwowego pracującego dla Salazara (portugalskiego polityka, twórcy tzw. Nowego Państwa, Estado Novo, w którym w latach 1928–1968 sprawował władzę dyktatorską typu autorytarnego). Pod koniec życia Francisco trafia do domu starców i, nieświadomy, że jego epoka stała się już przeszłością, przedstawia w emocjach swoją biografię – pełną zepsucia i brutalności.

Biografia ta spisana jest w sposób charakterystyczny dla Antunesa: gęsty, polifoniczny, pełen retrospekcji, aluzji, metafor i rozmaitych meandrów, które na pierwszy rzut oka mogą sprawiać wrażenie literackiego chaosu. Miłośnicy prozy portugalskiego autora odnajdą tu jego charakterystyczny styl przypominający strumień świadomości: brak klasycznej interpunkcji, długie zdania zajmujące niekiedy całe strony, pewną szorstkość i surowość.

Zachęcamy do przesłuchania podkastu Lente, w którym Magda Miśka-Jackowska rozmawia o Antunesie z Wojciechem Charchalisem. Pojawia się tam wiele ciekawych refleksji na temat kolonializmu i jemu pokrewnych, ale także motyw umiejscowienia Portugalii na mapie Śródziemnomorza. — Zachęcamy do przesłuchania podcastu Lente, w którym Magda Miśka-Jackowska rozmawia o Antunesie z Wojciechem Charchalisem. Pojawia się tam wiele ciekawych refleksji na temat kolonializmu i jemu pokrewnych, ale także motyw umiejscowienia Portugalii na mapie Śródziemnomorza. Fot. Marcin Kwiecień

Jeśli podejdziemy do lektury z należnym skupieniem, tekst porwie nas i zachwyci, pokazując, jak władza absolutna deformuje to, co w człowieku najważniejsze, jak wichruje psychikę i wypacza na zawsze, bo odciska piętno na następnych i jeszcze następnych pokoleniach.

Portugalski pisarz, malując zatrważający obraz dyktatury, przypomina, że sędziwy wiek nie zawsze oznacza dojrzałość i zasługi; może również oznaczać obrzydliwą przeszłość i najwyższy czas na poniesienie kary. Niestety w świecie, w którym jej brak coraz częściej staje się zasadą, lektura Podręcznika wymaga, poza skupieniem, także mocnych nerwów. Dyktatorów wokół nas niestety nie ubywa.