Śladami van Gogha po Arles

Wiemy dokładnie, kiedy Vincent van Gogh przyjechał do francuskiego Arles – był 18 lutego 1888 roku. Data ta znaczy w burzliwej biografii artysty moment przełomowy: oto rozpoczynał się najbardziej intensywny i twórczy okres jego życia. W listach do brata pisał kiedyś: Zostanę malarzem Południa; teraz zamiar ten miał spełnić się dzięki ukochanemu przez niego, wibrującemu światłu Prowansji. I choć po kilkunastu miesiącach Vincent opuścił Arles, aby przenieść się do Saint-Rémy-de-Provence, to miasto nad Rodanem po dziś dzień pozostaje nierozerwalnie związane z postacią wielkiego post-impresjonisty. Oto najważniejsze adresy, które warto wziąć pod uwagę, planując zwiedzanie Arles jego śladami, oraz kilka obrazów artysty – wybranych z ponad 300 prac, które powstały w tym właśnie miejscu.

Dziedziniec szpitala w Arles – Espace Van Gogh, Place du Docteur Félix Rey

Obraz powstał w kwietniu 1889 roku, na miesiąc przed opuszczeniem Arles przez van Gogha. Malarz kilkakrotnie przebywał w szpitalu Hôtel-Dieu po słynnym epizodzie, jaki miał miejsce 23 grudnia 1888 roku – po gwałtownej sprzeczce z Paulem Gauguinem obciął sobie ucho. W klinice opiekował się nim doktor Félix Rey, który stwierdził u artysty manię prześladowczą.

Szpital, wzniesiony w XVI wieku, funkcjonował do lat 70. XX stulecia; obecnie mieści się w nim centrum kulturalne Espace Van Gogh, którego wewnętrzny dziedziniec zrekonstruowano i zaaranżowano na podstawie malowidła. Adres instytucji nosi nazwisko medyka zajmującego się malarzem (Place du Docteur Félix Rey).

Taras kawiarni w nocy – Café de la Gare (Place Lamartine 30)

Dzieło powstało we wrześniu 1888 roku jako pierwsze, na którym malarz wykorzystał motyw gwieździstego nieba. Przedstawia zewnętrzną cześć Café de la Gare. Nad lokalem tym Van Gogh wynajmował mieszkanie podczas urządzania słynnego Żółtego Domu. Z Josephem-Michelem i Marie Ginoux, właścicielami czynnej całą dobę kawiarni,  łączyła go serdeczna przyjaźń, a Marie pozowała mu w listopadzie 1888 roku do serii obrazów zatytułowanych Arlezjanka.

Most w Trinquetaille – dzielnica Trinquetaille, przedłużenie rue Gambetta 

Dzieła poświęcone żelaznemu mostowi na Rodanie (u góry oraz na zdjęciu głównym) powstały w czerwcu i w październiku 1888 roku. Pierwsze z nich ukazuje spacerujących mieszkańców Arles. Uwagę zwraca rytm kompozycji i doskonale uchwycony motyw silnego wiatru – mistrala. Drugi obraz zapada pamięć ze względu na szczególną kolorystykę, jakże różną od palety barw najchętniej stosowanej przez Vincenta.

Gwiaździsta noc nad Rodanem

Dzieło powstało we czerwcu 1888 roku; ukazuje wypełnioną gazowymi latarniami okolicę położoną niedaleko Żółtego Domu przy placu Lamartine. Została ona sportretowana po zmroku – podczas pobytu w Arles artysta często podejmował wyzwanie malowania nocą, której kolory pięknie oddawał na swoich płótnach.

Żółty Dom – Place Lamartine 2

Van Gogh zamieszkał w słynnym Żółtym Domu we wrześniu 1888 roku – wtedy też namalował niniejszy obraz. W swej nowej siedzibie w Arles planował stworzenie kolonii artystów na wzór XVII-wiecznego bractwa malarzy holenderskich; jej przywódcą miał zostać Gauguin. Van Gogh, oczekując przyjazdu Paula, który przyjął propozycję, intensywnie pracował, mając nadzieję na urządzenie w domu galerii.
Żółty Dom został zbombardowany 25 czerwca 1944 roku.

Widzowie na arenie w Arles – Rond-Point des Arènes 1

Dzieło powstało w grudniu 1888 roku, najprawdopodobniej namalowane z pamięci. Tytuł odnosi się oczywiście do rzymskiego amfiteatru w Arles, jednak antyczny zabytek nie jest tu prawie zupełnie widoczny – bohaterami obrazu są widzowie spektakli odbywających się na arenie. Malarz przez jakiś czas zajmował lokum, którego okna wychodziły na amfiteatr; z całą pewnością był więc świadkiem organizowanych tam walk byków. Podobno niespecjalnie go one interesowały; jego uwagę zdecydowanie bardziej  przyciągał barwny tłum przychodzący oglądać widowisko.

Wejście do parku publicznego w Arles – Place Lamartine

Dzieło powstało we wrześniu 1888 roku. Jest jednym z 15 obrazów poświęconych parkowi miejskiemu, jaki rozciąga się przy placu Lamartine. Dziś przy głównym wejściu do ogrodu, który przez kolejne już stulecie stanowi miejsce spotkań i odpoczynku mieszkańców miasta, znajduje się popiersie holenderskiego malarza.

Opadające jesienne liście – Avenue des Alyscamps (na południowy wschód od centrum miasta)

Dzieło powstało w listopadzie 1888 roku jako jedna z czterech prac obrazujących dawną rzymską nekropolię Alyscamps, a dokładniej Aleję Grobowców – drogę wysadzaną topolami, prowadzącą do romańskiej kaplicy. Cmentarz malował także – choć z innego punktu widzenia, bez odniesień do grobowców – Paul Gauguin.

Przydatne adresy:

Arles Vincent Van Gogh Foundation (www.fondation-vincentvangogh-arles.org)
Musée Réattu (www.museereattu.arles.fr) – w kolekcji muzeum znajduje się m.in. list Van Gogha do Paula Gauguina oraz 57 rysunków Picassa

 Obszerny materiał o Vincencie Van Goghu znajdziesz w Lente#01.