Andrzej Coryell, Cień wieży Babel

Austeria wydała kolejną wspaniałą książkę. Sięgam po nią raz po raz już od kilkunastu tygodni, czasem czytając strona po stronie, czasem otwierając w przypadkowym miejscu. Wystarczy przeczytać jedną złotą myśl, by zapewnić sobie materiał do przemyśleń na dłuższą chwilę, choć punktem wyjścia do refleksji będzie zaledwie kilka słów. Lapidarność maksym zebranych w Cieniu wieży Babel nie jest przy tym tylko przenośna (a więc: krótka). Zapiski Coryella są, owszem, zwięzłe i dobitne, jednak, przede wszystkim, niczym łacińskie litterae lapidariae – słowa wyryte na kamieniu nagrobnym – rozwijają swe znaczenie w ciągłym cieniu śmierci, końca, zagadki, niewiadomej.

To właśnie ten cień nazywa Coryell wieżą Babel. Śmierć i nieuchronność końca są w jego aforyzmach bez przerwy obecne. Odwołanie do biblijnej historii nie ma, w moim odczuciu, przypominać o ludzkiej bucie, ale wyrażać tęsknotę do złudzeń, którymi żyli jej bohaterowie. Autor już wie, że człowiek skazany jest na porażkę; że nie pojmie świata, który rozumieniu ciągle się wymyka. Nie przechytrzy losu, natury i Boga, którego zresztą szczególnie mu brak, choć przecież, niczym budowniczy wieży Babel, chciałby wznieść się ponad Niego i od Niego się odciąć.

Aforyzmy Coryella są ironiczne, niekiedy zabawne; prawie zawsze bardzo plastyczne, obrazowe. Jak u Breugla jest tu chaos egzystencji, który Coryell chciałby okiełznać i zamknąć w swoim słowie. Niczym na archeologicznych rekonstrukcjach babilońskich zigguratów, jest też porządek i precyzja. Czytelnik szybko odkrywa jednak, jak bardzo pozorne – krótkie i wymowne frazy kipią emocjami. Wreszcie, niczym miniatury w średniowiecznych i renesansowych księgach, są aforyzmy Coryella pełne kolorów, jakie daje gra z językiem, nieograniczająca się do pustego ćwiczenia stylu. Cień wieży Babel, choć na wiele sposobów smutny i bolesny, to cień, w którym warto przysiąść.

Andrzej Coryell, Cień wieży Babel. Aforyzmy i mała proza, Austeria, Kraków 2018