Izraelska proza pod choinkę

Moje książkowe propozycje to tylko najlepsze tytuły, które wyróżniają się na tle innych. Część z nich jest już bestsellerami, jednak nie takimi, o których zapomina się z chwilą odłożenia na półkę. Tym razem zachęcam nie tylko do sięgania po powieści najwybitniejszych izraelskich prozaików, ale też po eseje społeczno-polityczne. A jeśli poniższa lista wydaje się zbyt krótka, zawsze można poratować się ściągą z ubiegłego roku, czyli subiektywnym wyborem dziesięciu najlepszych książek z Izraela.

Poprzednie książki Yuvala Noaha Harariego błyskawicznie stawały się międzynarodowymi bestsellerami, a polecał je nawet sam Bill Gates. Po Sapiens. Od zwierząt do bogów opowiadającej o historii człowieka i Homo Deus. Krótkiej historii jutra nakreślającej jego przyszłość, znaleźliśmy się w czasie teraźniejszym dzięki tomowi 21 lekcji na XXI wiek. Harari w prosty, przystępny, a czasem też ironiczny sposób objaśnia czytelnikom mechanizmy funkcjonowania świata. To jest właśnie miara talentu pisarza – nie trzeba być wykładowcą historii ani politologii, żeby zrozumieć jego spojrzenie na otaczającą rzeczywistość. Książki Harariego, o których wyjątkowo dobrze rozmawia się przy świątecznym stole, to bez wątpienia pozycja obowiązkowa dla każdego. 21 lekcji na XXI wiek warto jednocześnie czytać z esejami Żydzi i słowa Amosa Oza i Fani Oz-Salzberger.

Wydawnictwo Literackie 2018, tłumaczył Michał Romanek

Nagrodzona Bookerem powieść Wchodzi koń do baru jest jedną z najciekawszych współczesnych książek z Izraela. Zaczyna się niewinnie, początkowo brzmi jak głupi żart i nieśmieszny szmonces, ale powoli, dzięki świetnie poprowadzonej dramaturgii, nastrój powieści ulega radykalnej zmianie. Oto przed nami najweselszy z nieszczęśliwych ludzi – Dowale, jedyny aktor i demiurg wieczornego występu, podczas którego przywołuje duchy przeszłości. Dawid Grosman jest mistrzem portretu nieszczęścia i upadku, a każda z jego książek jest wspaniałą lekcją wrażliwości. Wchodzi koń do baru warto jednocześnie czytać ze zbiorem opowiadań z zaświatów Kolonie Knellera Etgara Kereta.

Świat Książki 2016, tłumaczyła Regina Gromadzka

Wydana w tym roku zachwycająca powieść Budząc lwy Ayelet Gundar-Goshen przedstawia współczesny Izrael z nowej perspektywy. To już nie konflikt żydowsko-arabski jest na pierwszym planie – problemem jest rosnąca liczba nielegalnych imigrantów i ich miejsce w Izraelu. Pisarka reprezentująca młode pokolenie twórców skupia się na relacjach międzyludzkich, jednak każdą z nich umiejętnie komplikuje, by zmusić czytelnika do zadania sobie podstawowego pytania: czym jest relacja dwojga ludzi? Pełnoprawni obywatele i nielegalni imigranci, lekarze i pacjenci, żony i mężowie – Gundar-Goshen bierze wszystkie te związki pod lupę, próbując odnaleźć w człowieku odrobinę… człowieczeństwa. Budząc lwy warto jednocześnie czytać z emocjonalną powieścią Mąż i żona Zerui Shalev.

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019, tłumaczyła Marta Dudzik-Rudkowska

Jael Neeman, Byliśmy przyszłością

Nie można opowiedzieć współczesnej historii Izraela, pomijając ruch kibucowy. O życiu w jednym z nich przeczytamy we wspomnieniach Jael Neeman Byliśmy przyszłością. Nowatorska i socjalistyczna idea w duchu inżynierii społecznej na pewno przyczyniła się do szybkiego wzrostu młodego państwa. Dziś już jednak wiemy, że kibuce nie wytrzymały próby czasu, choć przyświecała im chwalebna idea równości i sprawiedliwości społecznej. Neeman gorzko podsumowuje: nie wiedzieliśmy, że nasza gwiazda oświetla wyłącznie samą siebie. Warto sięgnąć do jej historii, ponieważ stanowi uniwersalny przykład wszystkich pokoleń dorastających w kibucach. Byliśmy przyszłością warto jednocześnie czytać z doskonałymi opowiadaniami Wśród swoich Amosa Oza.

Wydawnictwo Czarne 2012, tłumaczyła Agnieszka Jawor-Polak

Etgar Keret, Rutu Modan, Tata ucieka z cyrkiem

Trwając w zachwycie nad opowiadaniami Etgara Kereta, najbardziej popularnego izraelskiego pisarza nad Wisłą, łatwo zapomnieć, że jest on także autorem książek dla dzieci. Izraelczyk z polskimi korzeniami, we współpracy z utalentowaną ilustratorką Rutu Modan, stworzył wspaniałą historię o pewnej (nie)przeciętnej rodzinie w bajce Tata ucieka z cyrkiem. Książka dla dzieci zachwyci dorosłych zarówno ciekawie opowiedzianą historią, jak i szatą graficzną – to bajka nie tylko dla naszych dzieci, ale także dla dzieci w nas. Tata ucieka z cyrkiem warto jednocześnie czytać z Kocioludkiem Długowłosym, kolejną bajką pióra Kereta, tym razem powstałą we współpracy z ilustratorem Avielem Basilem.

Wydawnictwo Nisza 2011