Purim – 5 ciekawostek o żydowskim święcie

W nadchodzącym tygodniu – w ostatnią pełnię księżyca przed wiosenną równonocą – Żydzi celebrować będą radosne święto Purim. Upamiętnia ono biblijną historię opisaną w Księdze Estery (Megilat Ester), a mającą prawdopodobnie miejsce w V w. p.n.e. w Persji. Perscy Żydzi mieli zostać zgładzeni przez niejakiego Hamana, doradcę króla Kserksesa I. Haman wyznaczył termin ich śmierci poprzez losowanie. Nieszczęśników uratowała królowa Estera – Żydówka, której prawdziwe imię brzmiało Hadassa.

Królowa Estera była ukochaną żoną perskiego władcy, a mąż nie zdawał sobie sprawy z jej pochodzenia. Wychowywana przez swego kuzyna Mordechaja, przed wstąpieniem do królewskiego haremu została przez niego poinstruowana, by nie ujawniała swojej tożsamości. Kiedy Haman zaczął snuć swe okropne intrygi – podobno rozeźlony głównie faktem, że Żyd Mordechaj nie chciał składać mu pokłonu – kuzyn przekonał Esterę, by przemówiła do króla w imieniu całego narodu żydowskiego. Wymagało to nie lada odwagi, bowiem każdemu, kto stanął przed królem bez wyraźnego wezwania z jego strony, groziła kara śmierci. Estera modliła się, poszcząc, przez trzy dni, a następnie udała się do swego królewskiego małżonka. Nie została przez niego odrzucona; wręcz odwrotnie – władca z uwagą wysłuchał opowieści o spisku Hamana, który następnie został powieszony na szubienicy.

5 CIEKAWOSTEK O ŚWIĘCIE PURIM

1. Nazwa święta nie pochodzi z języka hebrajskiego, ale z akadyjskiego, gdzie słowo “pur” oznacza los (po dodaniu hebrajskiej końcówki liczby mnogiej rzeczownika rodzaju męskiego -im: Purim). Odnosi się ona oczywiście do losów ciągniętych przez złego Hamana, który w ten sposób ustalić miał dzień zagłady Żydów. Gdyby święto to miało nosić nazwę hebrajską, określalibyśmy je mianem Goralot (hebr.: goral – los).

2. Poza maskaradą, widoczną we wszystkich izraelskich miastach, celebracje Purim obejmują także zwyczaj wysyłania prezentów do przyjaciół i znajomych. Ulice zapełniają się ludźmi w kolorowych kostiumach, dźwigającymi kosze lub torby pełne słodyczy, wina i owoców. Obowiązuje zasada, wedle której smakowity podarunek nie może wymagać żadnych przygotowań przed konsumpcją. Produktami spożywczymi wszelkiego typu należy też koniecznie podzielić się z ubogimi.

3. Święto Purim jest nierozerwalnie związane z hałasem – nie tylko ze względu na fakt, że organizuje się wówczas wesołe przyjęcia, potańcówki i spotkania towarzyskie. Zwyczaj nakazuje, by za każdym razem, gdy w czytanej na głos opowieści o Esterze pojawia się imię Hamana, zagłuszać je w dowolny sposób – grzechotkami, syrenami, tupaniem czy buczeniem. Dzieci najchętniej uciekają się oczywiście do hałasowania rozmaitymi terkotkami i klekotkami, nazywanymi po hebrajsku ra’ashanim.

4. W ramach celebracji święta Żydzi spotykają się na wspólne ucztowanie; co ciekawe, przyjęte jest wówczas także zupełne nieumiarkowanie w piciu alkoholu. Wino powinno się pić tak długo, aż świętujący nie będzie w stanie rozróżnić zdania “Przeklęty niech będzie Haman!” od “Błogosławiony niech będzie Mordechaj!”. Jeśli z jakiegoś powodu nie możemy spożywać alkoholu, należy po prostu… zasnąć, bo również wówczas nie jesteśmy przecież w stanie odróżnić klątwy od błogosławieństwa. Warto dodać, że uroczysty purimowy posiłek spożywany jest w ciągu dnia, nie chodzi więc o udanie się na nocny spoczynek.

5. Na cele dobroczynne należy przekazać w Purim trzy półszeklowe monety. Fakt, że chodzi o pół szekli, a nie np. 1 czy 2, ma stanowić przypomnienie, że wszyscy ludzie są odpowiedzialni za siebie nawzajem. Nikt z nas nie jest całością, a jedynie częścią, dlatego musimy pomagać sobie i wspierać jeden drugiego.

To, co być może w Purim urzeka najbardziej, to przekonanie, że radość tych dni jest w stanie odstraszyć zło. Śmiech i zabawa stają się poniekąd religijnym obowiązkiem, a także, jeśli nie przede wszystkim, darem człowieka dla bliskich i dla siebie samego. Chag Purim sameach!

Zdjęcie główne: Purim w Tel Awiwie (2015 r.), fot. StateofIsrael / Flickr, CC BY 2.0