artykuły osobiście

Budowniczy mostów

Julia Wollner

Łączenie – jedno z najpiękniejszych działań, jakie można sobie wyobrazić – to główne zadanie mostu, który w kulturze ludów śródziemnomorskich odegrał i nadal odgrywa ogromne symboliczne znaczenie. Most spaja, scala, pozwala na ruch, dialog, wymianę. Jego przebycie obrazuje zmianę, przejście z jednego stanu w drugi – umożliwia więc to, o czym pisał Heraklit: jedyną rzecz, której możemy być absolutnie pewni. Świadomość perspektywy przejścia, którą symbolizuje most, jest natomiast konieczna do zdobycia umiejętności horacjańskiego chwytania chwili.

Jednym z najbardziej zachwycających mostów, jakie dała nam natura, jest oczywiście tęcza, w kulturze judeochrześcijańskiej stanowiąca znak przymierza między Stwórcą a Jego ludem. Dla  Rzymian most także był symbolem transcendencji – nie bez przyczyny kapłani, pośredniczący między Niebem a Ziemią, nosili tytuł pontifexa. Przewodniczącego kolegium kapłańskiego – w czasach cesarstwa był nim oczywiście sam august – nazywano najwyższym budowniczym mostów (pontifex maximus, od łac. pons – most i facere – robić, budować). Określenie to w V w. n.e. zaczęło odnosić się do biskupów Rzymu.

Mosty nierzadko napawają lękiem. Na zdjęciu: Ronda w Andaluzji
Mosty nierzadko napawają lękiem. Na zdjęciu: Ronda w Andaluzji

W zamierzchłych czasach uważano, że mosty przyciągają ponadnaturalne moce – może właśnie dlatego, dla zapewnienia bezpieczeństwa przeprawiającym się na drugi brzeg, tak chętnie umieszczano na nich figury świętych. W wymiarze symbolicznym most, choć pełniący wzniosłą i na wskroś pozytywną rolę klamry, także dziś budzi często niepokój ze względu na skojarzenie ze śmiercią, stanowiącą przejście nienegocjowalne, ostateczne.

Na mostach umieszczano chętnie figury świętych. Powyżej: Most Anioła w Rzymie
Na mostach umieszczano chętnie figury świętych. Powyżej: Most Anioła w Rzymie

Pontifexem może być każdy z nas – mostem są przecież połączone ludzkie dłonie w geście pokoju. Otwarcie się na drugiego człowieka to zaś najciekawsza podróż, jaką możemy przedsięwziąć. W języku etruskim pont, nam tak bardzo kojarzące się z mostem, oznaczało drogę. Jeśli to właśnie słowo przyjmiemy za etymologicznie dla mostu istotne, pontifex stanie się przygotowującym do drogi, do podróży.
Na wiosnę zaś podróży, przez budowę mostów, odbywajmy wszyscy jak najwięcej.