Lemuria albo Lemuralia
RedakcjaRzeczowniki lemur i larva miały w starożytności zupełnie inne znaczenie niż dzisiaj. Oba terminy określały duchy zmarłych błąkające się nocami pod postaciami widm i szkieletów. Odpędzano je podczas świąt zwanych Lemuriami lub Lemuraliami, które obchodzono 9, 11 i 13 maja.
O Śródziemnomorzu, dla Ciebie.
W tych dniach miały zapewne miejsce pewne obrzędy państwowe: wiemy na przykład, że westalki przygotowywały wówczas specjalne ciasto z solonej mąki wytwarzanej z pierwszej, młodej pszenicy – mola salsa. Najważniejsze celebracje związane ze świętem Lemuraliów odbywały się jednak w poszczególnych gospodarstwach domowych, nocą.
His redimo meque meosque fabis
Ojciec rodziny przechodził przez wszystkie izby, odpędzając złe duchy; następnie wychodził boso na dwór i, umywszy ręce w źródlanej wodzie, bez odwracania głowy, rzucał za siebie ziarna grochu lub bobu. Dziewięciokrotnie wypowiadał przy tym formułę: “przez ten bób wykupuję siebie i swoich” (His redimo meque meosque fabis). Następnie odpukiwał w metalowy garnek lub miednicę i prosił duchy, by opuściły jego dom.
Dzień po Lemuraliach odbywały się tzw. ofiary argejskie (Argei lub sacra Argeorum). Składano wówczas bogom dar z życia ludzkiego – zapewne na pamiątkę 27 Greków pochodzących z Argei, straconych w III w.p.n.e. na mocy wyroków ksiąg sybillińskich. Niektóre źródła podają zaś, że zwyczaj pochodził z jeszcze bardziej zamierzchłych czasów, kiedy wszystkich ludzi powyżej 60 roku życia uważano za sędziwych starców i wrzucano do Tybru. Ofiarami rytuału stawali się najczęściej przestępcy i niewolnicy; w pewnym momencie Rzymianie zastąpili ich słomianymi kukłami ciskanymi do rzeki.
W maju za mąż wychodzą złe dziewczęta
Podczas Lemuraliów zamknięte były wszystkie świątynie; nie wolno także było zawierać związków małżeńskich. W konsekwencji za pechowy i nieodpowiedni dla ożenku uważano w zasadzie cały miesiąc; powstało nawet powiedzenie Mense Maio malae nubunt (“W maju za mąż wychodzą złe dziewczęta”).
W 609 lub 610 roku, 13 maja, a więc ostatniego dnia Lemuriów, papież Bonifacy IV poświęcił pogańską świątynię wszystkich bogów – Panteon w Rzymie. Ustanowiony tam kościół oddany jest odtąd pod opiekę Najświętszej Marii Panny od Męczenników (Sanctae Mariae ad Martyres). Święto Lemuraliów z czasem przemianowano na Dzień Wszystkich Świętych i przeniesiono na 1 listopada, kiedy Celtowie obchodzili Samhain. W 835 roku papież Grzegorz IV oficjalnie wprowadził obchodzenie uroczystości na jesieni.
