Festa Major de Gràcia – 200-lecie obchodów święta dzielnicy

Tradycją w Barcelonie jest, że każda dzielnica – ba! nawet większość osiedli! – ma swoje święto, nazywane festa major. Zazwyczaj trwa ono tydzień, podczas którego mieszkańcy i goście spotykają się, by wspólnie kosztować różnych smakołyków, bawić się przy muzyce, tańczyć, ale także brać udział w różnego rodzaju warsztatach i prezentacjach.

Wesoła integracja

Bodaj najsłynniejszą z takich festes jest święto dzielnicy Gràcia, uważanej za „najbardziej katalońską” w mieście. Do jej obchodów mieszkańcy przygotowują się na długo przed drugim tygodniem sierpnia, na który tradycyjnie przypada Festa Major de Gràcia. Program jest niezwykle bogaty: znajdziemy w nim różnego rodzaju warsztaty, konkursy, koncerty, gry, zabawy, przedstawienia, degustacje, spotkania, a także kolorową i głośną paradę, zakończoną pokazem sztucznych ogni. Jednak centralnym punktem obchodów święta jest co roku prezentacja poszczególnych uliczek dzielnicy, pomysłowo przystrojonych przez mieszkańców. Każdy zaułek ma swój temat bądź motyw przewodni, a dekoracje i ozdoby przygotowywane i montowane są własnoręcznie przez sąsiedzką wspólnotę. Cóż za fantastyczny pomysł na integrację społeczności! Warto się przy tym postarać, bo przystrojone ulice są następnie oceniane przez jury, w skład którego wchodzą przedstawiciele miasta i dzielnicy. Najwyżej oceniona otrzymuje nagrodę: puchar przechodni oraz pokaźną sumę, przeznaczaną na potrzeby zwycięskiej wspólnoty.

W tym roku po raz dwusetny

Po nieudanej próbie podbicia Półwyspu Iberyjskiego przez armię Napoleona i zwycięstwie wojsk Hiszpanii, Portugalii i Wielkiej Brytanii nad Francją, zarówno armia sprzymierzonych, jak i niedobitki wojsk francuskich rekwirowały majątki kościelne w różnych zakątkach Hiszpanii, wywożąc dzieła sztuki poza granice kraju; kościoły i klasztory zamieniano w stajnie bądź koszary. Taka właśnie sytuacja miała miejsce w 1817 roku w będącej jeszcze wówczas katalońską miejscowością Gràcii. Znajdujący się tam klasztor franciszkanów został splądrowany przez francuskich żołdaków. Posiadacz ziemski Antoni Trilla udostępnił wówczas uciekającym przed wojskiem francuskim franciszkanom swoją kaplicę, udzielając im schronienia oraz umożliwiając przechowanie wszystkich tych dóbr, które udało im się ocalić przed wpadnięciem w ręce wroga. Tereny należące do Trilli były schronieniem dla zakonników tak długo, aż nie wybudowali oni nowego klasztoru. Posiadłość Trilli stała się też miejscem obchodów katolickiego święta Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, dotąd odbywających się w zniszczonym klasztorze. I właśnie wówczas, 15 sierpnia 1917 roku, po raz pierwszy do celebrowania uroczystości przyłączyli się wszyscy graciences, przystrajając swoje domy i bawiąc się przy muzyce. Tak narodziła się Festa Major de Gràcia. Kształt zbliżony do obecnego nadała jej zaś w 1862 roku główna ulica (najczęściej w historii nagradzana za swoje dekoracje) – wówczas jeszcze nosząca nazwę d’Ample, dziś Verdi. To tu po raz pierwszy zorganizowane wspólne sąsiedzkie przystrajanie całej ulicy oraz towarzyszące mu trwające dwa dni zabawy, konkursy dla dzieci oraz na koniec – wielki bal na świeżym powietrzu.

Radość i łzy

Festa Major de Gràcia przeżywała na przestrzeni tych dwustu lat zarówno wzloty, jak i upadki. W roku 1986 święto zostało odwołane ze względu na żałobę części rodzin – wielu mieszkańców miało bliskich mieszkających na Kubie, których straciło podczas tamtejszej wojny o niepodległość. Podobnie stało się po wybuchu hiszpańskiej wojny domowej w 1936 roku. Podczas dyktatury generała Franco obchody musiały poddać się rygorom zaprowadzonym przez specjalną komisję, która decydowała o tym, jaki mają mieć kształt, ile mogą kosztować i na co mieszkańcy mogą sobie pozwolić.

Ostatnie zakłócenie obchodów tego pięknego święta miało, niestety, miejsce w tym roku. 17 sierpnia, dwa dni po rozpoczęciu festy, w Barcelonie miał miejsce zamach terrorystyczny; jeszcze tej samej nocy do kolejnego doszło w podbarcelońskim kurorcie nadmorskim Cambrils. Życie straciło 14 osób, w tym małe dzieci, a kilkadziesiąt zostało rannych. W kraju ogłoszona została trzydniowa żałoba. Przygotowywane przez wiele miesięcy huczne obchody dwusetlecia Festa Major de Gràcia zostały przerwane.

Podobnie jednak jak w przeszłości, przygniecione przez tragedię miasto i tym razem nie dało się złamać. Ludzie wychodzili na ulice, by demonstrować jedność, solidarność i niezłomność. Także mieszkańcy Gràcii postanowili, że nie dadzą odebrać sobie swego święta. Choć część uroczystości i zaplanowanych imprez została odwołana, najważniejszy punkt, czyli prezentacja przystrojonych ulic oraz konkurs na tę najciekawszą, najpiękniejszą i najbardziej oryginalną, odbył się zgodnie z planem, po raz kolejny okazując się ogromnym sukcesem organizacyjnym i frekwencyjnym. Tym mocniej odczuwało się atmosferę sąsiedzkiej – i po prostu ludzkiej – wspólnoty, która od dwustu lat towarzyszy obchodom Festa Major de Gràcia.

Tematyczne dekoracje poszczególnych ulic w 2017 roku:

carrer Ciudad Real: Sense fronteres (Bez granic) – ulica upamiętniająca wielką hiszpańską migrację w latach ’40, ’50 i ’60 ubiegłego wieku; dekoracja stanowiła też wołanie o niezamykanie granic przed współczesnymi uchodźcami i udzielenie im schronienia;

carrer Fraternitat de Baix: King Kong – ulica udekorowana motywami z filmu o wielkiej małpie, w tym samego King Konga wspinającego się na nowojorski Empire State Building;

carrer Fraternitat de Dalt: Neverending Fratern (Niekończące się braterstwo) – ulica udekorowana motywami z filmu „Niekończąca się opowieść”, w tym wielką postacią smoka Falcora;

carrer Jesús: Metamorfosi (metamorfoza) – dekoracja pokazywała kolejne stadia przemiany larwy w motyla i otaczającą ją naturę; zdobywca trzeciej nagrody;

carrer Joan Blanques de Baix de Tot: Fot-li verd (Bądź zielony) – ulica przeobrażona w zielony, ekologiczny, odnawialny korytarz; znalazł się tu, m.in., skonstruowany specjalnie hotel dla insektów, czyli konstrukcja z różnych rodzajów drewna i gałęzi, w których mieszkały różne gatunki owadów; zdobywca drugiej nagrody;

carrer La Perla: Pink Flamingos – dekoracja nawiązywała do filmu Johna Watersa z 1972 roku pod tym właśnie tytułem;

carrer Maspons: Un Maspons de llegenda (Legendarne Maspons) – dekoracja nawiązująca do legendy o św. Jerzym, pogromcy smoka, patronie Katalonii;

carrer Mozart: Rock in Mozart – hołd w stronę muzyki rockowej, wśród dekoracji znalazł się m.in. cmentarz największych gwiazd rocka;

plaça Vila de Gràcia: L’essencial és invisible als ulls (Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu) – plac udekorowany motywami z książki Antoine’a de Saint-Exupéry Mały Książę;

plaça Rovira i Trias: Fantasia en blanc (Fantazja w bieli) – plac udekorowany w całości na biało, przedstawiający niebo, morze i ziemię wyłącznie za pomocą materiałów w kolorze białym;

placeta Sant Miquel i Rodalies: Mare Nostrum – dekoracja przedstawiająca Śródziemnomorze i jego elementy najbardziej charakterystyczne dla poszczególnych państw i regionów, zawierająca także motyw dramatu uchodźców;

carrer Progrés: 1917-2017 Progrés i revolució (Postęp i rewolucja) – motywem przewodnim była Rewolucja Rosyjska i przemiany prowdzące do powstania społeczeństwa opartego na wolności i solidarności między klasami;

carrer Providència: Pau i amor (Pokój i miłość) – ulica udekorowana motywami charakterystycznymi dla hippisowskiej kultury lat ’60 i ’70 ubiegłego wieku;

carrer Puigmartí: Ghostbusters (Els caçafantasmes – Pogromcy duchów) – ulica, której dekoracje zainspirowane były słynnym filmem Ivana Reitmana z 1984 roku;

carrer Tordera: Da Vinci – dekoracja będąca hołdem złożonym twórczości Leonarda da Vinci i jego wynalazkom;

carrer Travessia Sant Antoni: Travesquia 1817m – 2017m – inspiracją dla dekoracji tej ulicy stało się pokryte śniegiem małe miasteczko położone wysoko w górach; zdobywca głównej nagrody;

a także:

carrer Berga: Dolça Berga (słodka Berga) – ulica przeobrażona w wielką fabrykę słodkości;

carrer Joan Blanques de Baix: Hi havia una vegada… (Był sobie kiedyś…) – motywem przewodnim dekoracji były baśnie z 1001 nocy;

carrer Llibertat: Carrer de l’Infern (Piekielna ulica) – dekoracja przedstawiająca diabły i motywy piekielne z różnych mitologii;

carrer Perill: Circ Perill (Cyrk Perill) – ulica udekorowana niczym wielka cyrkowa arena;

plaça Poble Romani: Rromano Rez / Celler Romani (cygańska piwnica z winem) – dekoracja nawiązywała do historii o Eneridzie Isuf, zwanej Idą, która przybyła do Gràcii z Albanii, podążając za miłością swojego życia, i aby nieco ulżyć tęsknocie za ziemią rodzinną, wybudowała tu piwnicę z winem na wzór piwnicy swego ojca;

carrer Verdi del Mig: Atmos(feres) (Atmosfery) – mieszkańcy ulicy zabrali odwiedzających w świat abstrakcji i zabawy kolorem i fakturą, tworzącymi różne formy, oddając pole interpretacji wyobraźni widzów.

Wszystkie zdjęcia: Vincente Villatoro